مترجم وبلاگ و وبسايت به 36 زبان زنده دنيا

چرا شكلات تلخ بخوريم؟

شكلات تاثيرات زيادي بر بدن ما اعمال مي‌كند. شكلات تلخ به شكلاتي گفته مي‌شود كه ميزان كلي كاكائو در آن حداقل 40 درصد وزن خشك و مقدار شكر بسيار كمي به آن اضافه شده باشد. طعم و عطر اين شكلات از ساير شكلات‌ها بيشتر است و خواص مختص به خود را دارند. به عبارت ديگر؛ شكلات تلخ نسبت به شكلات‌هاي ديگر، شامل ميزان بسيار بيشتري پودر كاكائو است. اين پودر مواد طبيعي و تركيبات خاصي دارد كه منجر به طعم تلخ كاكائو مي‌شود.

جالب است بدانيد اولين بار سال 1100 قبل از ميلاد از درخت كاكائو نوشيدني‌هايي استخراج ‌شد كه به آب تلخ معروف بود تا اين كه صنعت ساخت شكلات به تدريج پيشرفت كرد و البته در ابتدا فقط افراد ثروتمند قادر به خريد شكلات بودند، ولي به مرور زمان و با ساخت دستگاه‌هايي كه جاي كارگران را گرفت، از هزينه توليد شكلات‌ كاسته شد و افراد معمولي نيز توانستند از اين ماده استفاده كنند.

انواع ديگري از شكلات نيز وجود دارد؛ براي مثال شكلات سفيد كه با حذف ليكور از شكلات تيره به دست مي‌آيد و نيز شكلات شيري. از بين تمام انواع شكلات‌ها، شكلات تيره براي انسان مفيدتر است. ولي جالب اين‌كه همين شكلات در بدن برخي از حيوانات مثل گربه منجر به توليد سموم مي‌شود و بشدت براي آنها ضرر دارد.

خواص شكلات تلخ

تحقيقات نشان داده است، مصرف به اندازه شكلات تيره مزاياي بسياري دارد؛ براي مثال اين شكلات مي‌تواند از پوست در برابر نور ماوراء‌بنفش محافظت كند. همچنين از آنجا كه شكلات حاوي ماده خاصي به نام پلي‌فنال است، مي‌تواند از طريق افزايش خونرساني پوست، آن را در مقابل اشعه مضر خورشيد، آفتاب سوختگي، قرمزي و التهاب ناشي از آن حفظ كند. شكلات تلخ روي كيفيت پوست نيز تاثيرگذار است؛ در مطالعات متعدد ثابت شده است، افرادي كه به صورت منظم شكلات تلخ مصرف مي‌كنند از پوست مرطوب‌تر و شاداب‌تري برخوردارند. اين اثر بيشتر ناشي از فلاونوئيدهاي موجود در شكلات تلخ است كه به صورت مستقيم كيفيت پوست را تحت تاثير قرار مي‌دهد.

جالب است بدانيد دانشمندان در تحقيقات خود به اين نتيجه رسيده‌اند كه شكلات تلخ مي‌تواند باعث بهبودي قابل توجهي در بينايي افراد شود كه به نظر مي‌رسد شكلات تلخ اين كار را از طريق بهبود جريان خون بافت چشم انجام مي‌دهد.

از طرف ديگر شكلات مي‌تواند علاوه بر اثرات گفته شده، به دليل دارا بودن مقادير زياد آنتي‌اكسيدان، منجر به كاهش كلسترول بد خون و از اين طريق، بهبود عملكرد قلبي ـ عروقي شود و آترواسكلروز عروقي را كاهش دهد. شكلات تلخ بر سلول‌هاي خوني نيز اثر مي‌گذارد و كاهش چسبندگي پلاكت‌هاي خوني را به دنبال دارد و در نتيجه از توليد لخته ممانعت مي‌كند.

به علاوه اين ماده خوش طعم، نه تنها منجر به كاهش احساس گرسنگي مي‌شود، بلكه مي‌تواند مانع بالا رفتن فشار خون افراد شود. در مطالعات زيادي ديده شده شكلات تلخ مي‌تواند باعث كاهش فشارخون شود و به كنترل فشار خون در بيماران مبتلا به بيماري كبد كمك كند. آنتي‌اكسيدان‌هاي موجود در شكلات تلخ بر سلول‌هاي عضلاني كه در ديواره عروق هستند اثر گذاشته و باعث شل شدن و اتساع اين عروق مي‌شوند كه اين مساله به كاهش فشار خوني كه داخل اين عروق جريان دارد، منتهي مي‌شود. بنابراين شكلات تلخ با كاهش فشار خون و تسهيل عبور خون از داخل عروق، در سلامت كبد و سيستم قلبي ـ عروقي بسيار موثر است. به علاوه فلاونوئيدهاي شكلات تلخ در سلامت عروق و قلب اثرات بسياري دارند. فلاونوئيد در سبزي و ميوه‌ها يافت مي‌شود، اين در حالي است كه شكلات تلخ به تنهايي منبع غني فلاونوئيد است. شكلات تلخ مي‌تواند از سكته‌هاي قلبي بكاهد.

در كنار اين مزايا، در تحقيقاتي كه در كشورهاي اروپا صورت گرفته است، شكلات تلخ مانند مرهمي توانسته درد و ناراحتي را در بيماران كبدي كنترل كند، چرا كه اين شكلات به واسطه مواد آنتي‌اكسيدان مثل فلاوانول منجر به كاهش فشارخون و دردهاي مزمن در بيماران كبدي مي‌شود. همان‌طور كه مي‌دانيد مشكل برخي از بيماران مبتلا به ديابت شيرين، كاهش حساسيت سلول‌ها به هورمون انسولين است؛ اين مشكل در بعضي از بيماري‌هاي ديگر نيز ديده مي‌شود. مشاهده شده است شكلات تلخ در اين زمينه نيز اثرات مثبت زيادي دارد و مي‌تواند منجر به افزايش اين حساسيت در سلول‌هاي بدن شود. مصرف حدود 300 گرم شكلات تلخ، هم بر فشارخون اثر مثبت دارد و هم حساسيت به انسولين را افزايش مي‌دهد. البته مصرف اين ميزان شكلات تلخ ممكن است منجر به چاقي شود كه بايد به آن توجه شود.

اثر جالب ديگر شكلات بر بيماري كشنده سرطان است. شكلات تلخ مي‌تواند با افزايش تخريب سلول‌هاي سرطاني و كاهش رشد اين توده‌ به روند بهبودي بيماران مبتلا كمك كند. محققان با تحقيقات بسيار دريافتند، در شكلات تلخ ماده‌اي به نام GECGC وجود دارد كه بر سلول‌هاي سرطاني روده اثرات خيره‌كننده‌اي دارد، در حالي كه بر سلول‌هاي سالم اين اثرات سوء وجود ندارد. به علاوه فلاونوئيد‌هاي موجود در شكلات تلخ با حذف راديكال‌هاي آزاد خون از بروز انواع سرطان‌ها و بيماري‌هاي قلبي ـ عروقي و حتي مغزي جلوگيري مي‌كنند.

اثر قابل توجه ديگر شكلات، تاثير شگفت‌انگيز آن روي سلول‌هاي مغزي است. تحقيقات نشان داده است؛ شكلات تلخ حاوي موادي است كه باعث حفاظت سلول‌هاي مغز در برابر آسيب‌هايي مثل سكته مغزي مي‌شود و سيگنال‌هاي مغزي را تقويت مي‌كند. جالب‌تر آن‌كه مقدار مورد نياز از ماده موثره شكلات تلخ كه اپي كاتچين نام دارد، براي ايجاد اين اثرات بسيار كم است. اين ماده در اصل باعث تقويت راه‌هاي دفاعي سيستم عصبي در زمان حوادث ناگهاني مي‌شود؛ البته بايد بدانيد اپي‌كاتچين در برابر تغييرات شرايط محيط بسيار حساس است و اگر شرايط توليد و نگهداري اين نوع شكلات‌، نامطلوب باشد اثرات چنداني نمي‌توان از آن انتظار داشت.

نكات مهم درباره شكلات

براي همه ما مسلم است كه هر چند برخي از مواد بسيار مفيد هستند، ولي نبايد به صورت بي‌رويه از آنها استفاده كرد، بخصوص موادي مثل شكلات‌ها كه كالري زيادي دارند؛ بنابراين بايد آنقدر از اين مواد استفاده كنيد كه ضرر آنها بيش از منفعتي نباشد كه از آنها انتظار مي‌رود.

بعلاوه در استفاده از شكلات تلخ بايد به چند مساله توجه داشته باشيد، يكي از اين مسائل اين است كه شكلات‌هاي سفيد خواص شكلات‌هاي تيره را ندارند و موارد گفته شده بيشتر مختص شكلات‌هاي تيره و تلخ است. مورد ديگر اين كه هر چند شكلات تلخ براي بسياري از بيماران ممكن است مفيد باشد، ولي به نظر اغلب پزشكان همچنان در بيماران قلبي داشتن رژيم و استفاده چند وعده ميوه و سبزي در روز گزينه بهتري از مصرف تنها يا مقدار زيادي شكلات تلخ است. شايد بهترين انتخاب در اين بيماران خوردن مقدار كمي شكلات تلخ با كيفيت بالا باشد.

به طور كلي مصرف روزانه مقدار كمي شكلات تلخ ـ كه حدود 30 كالري انرژي داشته باشد ‌ـ مي‌تواند بدون اين‌كه منجر به چاقي شود، براي سلامت افراد معمولي و سالم مفيد باشد.

متاسفانه در برخي موارد توليدكنندگان براي افزايش حجم كاكائو و سود بيشتر، به آن موم پارافين اضافه مي‌كنند كه تشخيص اين قضيه خيلي راحت نيست ولي در برخي از موارد ممكن است شكلاتي كه اين ماده به آن افزوده شده براحتي در دهان آب نشود.

كاكائوي تلخ ماده خشك زيادي دارد كه اين مساله احتمالا حساسيت افراد مبتلا به آلرژي غذايي را تشديد مي‌كند. در ضمن كافئين اين شكلات‌ها باعث افزايش حالات اضطراب و تپش قلب مي‌شود و ممكن است در صورت بروز اين موارد، استفاده از شكلات ناخوشايند باشد. به علاوه در افرادي كه از ريفلاكس اسيد معده به مري و سوزش سردل رنج مي‌برند، توصيه مي‌شود خيلي كم از اين مواد محرك استفاده كنند، چرا كه ممكن است ريفلاكس آنها عود كند يا بدتر شود. بعلاوه فراموش نكنيد كه كافئين به دنبال افزايش اسيد معده شرايط را در بيماران دچار زخم معده بدتر مي‌كند. همچنين در خانم‌هاي مبتلا به بيماري فيبروكيستيك پستان يا افرادي كه تبخال مي‌زنند، مصرف كمتر اين مواد توصيه مي‌شود. در نهايت اين كه شكلات تلخ حاوي مس و اگزالات فراوان است و در نتيجه براي افراد مبتلا به سنگ‌هاي كليه و سيروز ضرر دارد.